Geprangd tussen het "Flanders Expo"-complex, het Algemeen Ziekenhuis Maria-Middelares, de R4-Buitenring en de Raymonde de Larochelaan strekt zich een relict van de vallei van de Grietgracht-Leebeek uit. Het betreft een naar stedelijke normen vrij uitgestrekte open ruimte van 15,65 hectare, wat even uitgestrekt of zelfs uitgestrekter is dan

de nabijgelegen (natuur-)parken “Overmeers” en “Maaltepark” … waarmee het overigens een gordel groene oasen vormt in het zuidwestelijk deel van Gent.

De Grietgracht is benaming van de waterloop die door de resterende open ruimte tussen Flanders Expo en de R4 stroomt en in het verlengde van de door het Maaltepark vloeiende Leebeek. Het gebied is op heden over het grootst gedeelte van zijn oppervlakte bebost. Omdat er zich in dat bos relatief recent vossen vestigden, kreeg het van buurtbewoners de plaatsnaam “Vossenbos” toegekend. Dat bos omvat een ouder (en droger) loofbosbestand, dat op de Biologisch Waarderingskaart als zeer waardevol eiken-haagbeukenbos is gekarteerd, en voor het overige hoofdzakelijk alluviale elzen- en wilgenbosbestanden, waarvan een deel volgens de boskartering reeds voor 1930 aanwezig was. Natuurlijk alluviaal bos, zoals in dit geval nitrofiel alluviaal elzenbos en wilgenbos,  is een volgens de bijlage I van de Europese Habitatrichtlijn prioritair in stand te houden habitat, al is een deel van het wilgen- en elzenbos niet als dusdanig weergegeven op de Natura 2000 habitatkaart. Een deel van het gebied bestaat ook uit graslanden en ruigten die door de Biologische Waarderingskaart immers eveneens als waardevol tot zeer waardevol worden geëvalueerd. Die graslanden en ruigten bezitten een zekere botanische waarde en fungeren ook als foerageergebied voor de in de aanpalende bossen broedende Groene specht en Buizerd. Het gebied omvat ook een door rietkragen en wilgenstruweel omringde plas, dat helaas van de rest van de open ruimte is gescheiden door een recent opgestarte bouwwerf dat ruim 5.000 m2 beslaat.

Gemeentelijk RUP "Handelsbeurs" en verkaveling "Vossenbos"

Helaas zijn van het ecologisch zeer waardevol 15,65 ha groot natuurterrein door het uit het jaar 2007 daterend Gemeentelijk Ruimtelijk UitvoeringsPlan (RUP) SDW-5 “Handelsbeurs” slechts 11,5 hectare als “zone voor natuur” en 4,2 hectare als “zone voor kantoorachtigen, wonen en natuur” bestemd. Dergelijke “gemengde” planologische bestemmingen, die in theorie ook de natuurwaarden zouden moeten vrijwaren, vertonen de neiging om in de praktijk gerealiseerd te worden als veel bebouwing en verhardingen met een beetje schermgroen en gazons. En dat is precies wat er thans dreigt te gebeuren door de toekenning op 7 mei 2020 door de Stad Gent van een omgevingsvergunning aan projectontwikkelaar NV 3 D Real Estate voor de verkaveling “Vossenbos”, die een oppervlakte van 2,81 hectare beslaat en een ontbossing impliceert die in de vergunningsaanvraag zelf becijferd wordt op 5.400 m2, waarvan 3.600 m2 “oud bos” dat moet gecompenseerd worden en 1.800 m2 bos jonger dan 22 jaar dat niet hoeft gecompenseerd te worden. De realisatie van een bouwproject in de “zone voor kantoorachtigen, wonen en natuur” is perfect mogelijk zonder dat er hoeft ontbost te worden. Doordat het concept van de verkaveling de inplanting van 7 gebouwen tot diep in het terrein voorziet, moet er bos gekapt worden dat niet zou hoeven aangeraakt te worden, wanneer de gebouwen meer dichtbij de Raymonde de Larochelaan geclusterd zouden ingeplant worden. De thans vergunde verkaveling is in dat opzicht tevens zelfs strijdig met de voorschriften van het vigerend RUP !

Het Gents MilieuFront, het Buurtcomité Flanders Expo, de Werkgroep Milieu en Verkeer en de Werkgroep Sint-Pieters-Buiten hadden allen beroep bij de Deputatie van de Provincie Oost-Vlaanderen aangetekend, maar die beroepen werden op 22 oktober 2020 om louter formele redenen als onontvankelijk verworpen door de Provincie. Nochtans concludeerde het verslag van de Dienst Ruimtelijke Vergunningen van de Provincie Oost-Vlaanderen op basis van inhoudelijke argumenten, waaronder de afwijkingen in de verkavelingsaanvraag ten opzichte van de voorschriften van het RUP, dat de omgevingsvergunning zou moeten geweigerd worden …

Inmiddels heeft het Buurtcomité Flanders Expo per brief SOGent (Stadsontwikkelingsbedrijf Gent) gewezen op het feit dat de door de Stad vergunde ontbossing groter is dan hetgeen in een dading anno 2009 tussen het Buurtcomité en de rechtsvoorganger van SOGent (SOB) was overeen gekomen, een dading waaraan ook de vergunninghouders verbonden zijn.

Size matters !

Wij hebben reeds eerder in ons artikeltje omtrent de kaalkap van het wilgen- en berkenbosje op de campus van HOGent en het MPI “de Oase” bij de Schoonmeersstraat gewezen op het belang van het aan de overzijde van de Ringvaart gelegen “Vossenbos” als diasporenbron en leefgebied van vogels voor ook de bosbestanden van het natuurpark “Overmeers” en het gekapt bosje op de campus. Echter ook voor de mogelijkheden inzake natuurgerichte zachte recreatie is het Vossenbos van belang voor de woonwijken rond de Voskenslaan, vermits het RUP de aanleg van een fiets- en voetgangersbrug over de Ringvaart voorziet, wat de toegankelijkheid van het Vossenbos voor de bewoners van “Sint-Pieters-Buiten” gevoelig zou moeten verhogen.

Zoals hoger reeds vermeld, zijn in het hier besproken gebied niet alleen de bosbestanden, maar ook de graslanden en ruigten biologisch waardevol tot zeer waardevol en tevens ecologisch complementair voor het bos. Een hap van 4,2 hectare uit een gebied van 15,65 ha (ruim één vierde van de totale oppervlakte!) laten innemen door gebouwen en wegenis impliceert niet alleen verlies aan waardevolle vegetaties en leefgebied van dieren, maar ook een versterking van storende randeffecten op de resterende natuur, lees in dit geval het bos.

Sinds het uitbreken van de Covid19-crisis is voor de levenskwaliteit van de Stedelingen een voldoende groot aanbod aan groene ruimte, lees natuur en bos, binnen het stadsweefsel meer dan ooit van vitaal belang gebleken. Op een oppervlakte van 15,65 ha kunnen de instandhouding van de natuurwaarden en het recreatief medegebruik van het natuurgebied beter met elkaar verzoend worden dan op een oppervlakte van slechts 11,5 ha. Ook louter uit het perspectief van de natuurbeleving voor de wandelaars is een zo uitgestrekt mogelijk groengebied van groot belang.

Bijkomende gebouwen en wegenis zijn de facto bijkomende verhardingen die de indringing van de neerslag in de bodem bemoeilijken. Ook voor een duurzamer (grond-)waterbeheer is het vrijwaren van een zo groot mogelijke onverharde open ruimte wenselijk.

In tijden van versnelde klimaatverandering, verstoorde waterhuishouding, pandemieën en biodiversiteitscrisis, is het opofferen van ruim 4 hectare waardevolle natuur aan bebouwing een achterhaalde beleidskeuze.  Het is dringend tijd om hier een bouwshift toe te passen door de omgevingsvergunning in te trekken en het volledige gebied tussen de Raymonde de Larochelaan en de Buitenring als natuurgebied te bestemmen, zonder “kantoorachtigen en woningen” !

Tekst en Foto's: Jean-Louis Herrier