(Laatst Updated: nov'23)

Onze woonwijk Sint-Pieters-Buiten bulkt van de verborgen pareltjes. Ook wie belangstelling heeft voor bouwkundig erfgoed vindt er ruimschoots zijn gading. Tal van woningen zijn van dermate unieke cultuur-historische, architecturale en/of locus- en beleveningswaarde dat ze zijn opgenomen in de  “Inventaris van het Bouwkundig Erfgoed”, hét referentieoverzicht van het bouwkundig erfgoed in Vlaanderen dat op éénduidige wijze het waardevol gebouwd patrimonium oplijst.

Hoe uitgebreid deze lijst ook is, talrijke markante woningen en stadsgezichten uit de woonwijk zijn er nog niet in opgenomen - en overal in de omgeving

staat waardevol erfgoed onder grote druk van bouwpromotoren die de beschikbare ruimte niets liever willen dan "verdichten".

(over de herkomst van straatnamen in onze wijk lees je o.m. hier meer)

Tuinwijklaan:

Zo zijn de twee hoevetjes in de Tuinwijklaan wél opgenomen in de Inventaris (eentje op nr. 72 en het als monument beschermde nr. 83, maar de laan zelf – nochtans een iconische exponent van het 20ste eeuwse optimistische vooruitgangstreven van de “Tuinwijkgedachte”- (nog) niet.

Reigerstraat:

Uit de Inventaris citeren we verder in de Reigerstraat de arbeidershuisjes nrs. 3-5-7-9-11, de rij burgerhuizen nrs. 16-18-20-22, en het half vrijstaande huis nr. 47half vrijstaande huishet half vrijstaande huis nr. 47.

Over het Hof Ter Meere en het Reigerspark lees je meer hier.

Ganzendries:

Net om de hoek, in de Ganzendries, komt een geheel van 10 woningen (nrs. 8 tem 18) voor in de Inventaris, evenals "een boerenwoning" (nr. 146), waarvan de oudste kern teruggaat tot de 18^de eeuw.

Sint-Denijslaan:

Ook waardevol zijn 12 woningen in de Sint-Denijslaan: de driedubbele villa (1933) nrs 100-102-104 naar ontwerp van (n.o.v.) Emile De Nil, de asymmetrische villa nr. 106 (1930, vermoedelijk eveneens n.o.v. De Nil), de rijhuizen nrs. 149-151-153 (1933, n.o.v. Ernest Snoeck), twee Art Nouveau-getinte huizen nrs. 9-19 (1907, ontwerp: gebroeders d'Have) en de woning nr. 81 (ca. 1930) in de Nieuwe Zakelijkheid-stijl.

Valentin Vaerwyckweg: nr. 1: Werkplaatsen van het Hoger Rijksinstituut voor Technisch en Handelonderwijs (1979, n.o.v. Aelbrecht, Brunswyck & Wathelet). Niet in de Inventaris, maar wel door Dienst Monumentenzorg & Stadsarcheologie en het Agentschap Onroerend Erfgoed in de kijker gezet tijdens “Steengoed” (sept-oktober 2020) als te ontdekken, relatief onbekende pareltjes na-oorlogse architectuur, zie: https://steengoed.gent/assets/Steengoed_overzichtskaart_lowres.pdf

Voskenslaan: zijn van bijzondere architecturale waarde: de gedeeltelijk vrijstaande villa nr. 113 (ca. 1925, in Engelse bouwtrant met elementen ontleend aan de “Amsterdamse School”), de uit 1935 daterende half-vrijstaande strak geelbakstenen villa nr. 224 van architect Geo Bontinck, en het achterin gelegen huis en hoevetje met 18^de eeuwse kern (tussen nr. 245-147. De indrukwekkende, volledig vrijstaande villa nr. 99 is niet in de Inventaris opgenomen; het Oorlogsgedenkteken in de inkomhal van het Koninklijk Atheneum (Voskenslaan 60) wel. Tegen de gevel van nr. 67 bevindt zich het oorlogsgedenkteken voor Paul Van Staey.

Het interieur van de door de Gentste Sint-Lucasarchitect Carlos Malfait in neoromaanse stijl ontworpen Kloosterkerk van de Paters Redemptoristen (Voskenslaan z/n) bevat rijkelijk beeldhouwwerk van onder meer Aloïs De Beule, die ook de Calvariescène op de voorgevel van de kloosterkerk ontwierp. De Beule kennen we ook van “De vier Heemskinderen” op het “Ros Beiaard” in het de Smet-de Naeyerpark; het paard zelf is van Domien Ingels. Door zijn omvang bleek het standbeeld na de Expo van 1913 niet meer te verplaatsen en werd het, temidden een cirkelvormig vijvertje, opgenomen in de aanleg van de nieuwe wijk (1926). Van Jules Pierre van Biesbroeck's monumentale beeldengroep, bleven in dat park enkel de drie centrale figuren "Wijsheid-Kracht-Schoonheid" na de Wereldtentoonstelling bewaard.

In maart 2021 kreeg het kunstparcours in onze wijk er in de Voskenslaan (HoGent Campus Schoonmeersen) met “Waves” (Carmen Dionyse) een monumentale bezienswaardigheid bij.

Leo Baekelandstraat: nrs. 1-2 (twee-gezinswoning, 1959, n.o.v. A. Claessens

St-Pietersaalststraat:

Naast de als monument beschermde Parochiekerk Sint-Pieters-Buiten (1934-1937) n.o.v. Valentin Vaerwyck, vinden we in de Sint-Pietersaalststraat 116 een “alleenstaand burgerhuis met omhaagde tuin en ijzeren toegangshek”, Villa Elegeert in zgn. “Cottage”-stijl (1928, nov. Jean De Smet), naast enkele bezienswaardige meergezinswoningen nrs. 145-147-149-151 en 161-163-165 in Nieuwe Zakelijkheid”-stijl, Burgerhuis nr. 153 (1930, nov H. Van Ooteghem, eveneens in “Nieuwe Zakelijkheid”-stijl), en onder nrs. 86-88 een vrijstaande dubbelwoonst. Terloops: aan de zijde van de Krijgslaan, waar de Sint-Pietersaalststraat “openplooit”, liggen onder het groenperkje nog de resten van een schuilbunker uit WOII.

Krijgslaan (ten zuiden van spoorweg):

Op de hoek van de Krijgslaan (nr. 130) staat een monumentaal herenhuis (1926) n.o.v. architect Charles Hoge, die ook het rijhuis nr. 193 (uit 1927) ontwierp. Aan de overzijde vinden we UGent Campus “Sterre”. Na Expo13 werden de terreinen ten noorden van de voormalige spoorlijn Gent-Kortrijk (huidige De Pintelaan, daarom is die zo kaarsrecht) tussen Sterre, Galglaan, Oudenaardsestwg en Krijgslaan (“Boulevard Militaire”. Aanleg: 1902-1904; tijdelijk opgeslokt door de Expo) opnieuw Militair Domein. Meer daarover hier. In de jaren ‘60 streek (toen nog Rijks- ) UGent er neer om er de nieuwe Campus Fac. Wetenschappen uit te bouwen. Het overgrote deel van de site is erkend als Onroerend Erfgoed; specifieke zones worden in het RUP Groen bijkomend beschermd als groene ruimte.

Slaan we nu linksaf in de Krijgslaan, dan volgen nrs. 195-197 (2 rijhuizen in neo-rococo-stijl, 1926, n.o.v. Ch. Hoge), nrs. 185-191 (Strak kubistische meergezinswoning, 1936, “Nieuwe Zakelijkheid”, n.o.v. M. Neerman), nr. 181: Villa Lalemant (1928, aansluitend bij de Amsterdamse School en de Hollandse villabouw, n.o.v. Van Autryve Frères), nr. 179: Alleenstaande villa (1928, n.o.v. G. Monnier), nr. 153 (Burgerhuis, 1930, H. Van Ooteghem, eveneens in “Nieuwe Zakelijkheid”-stijl), nrs. 159-161: Villa De Stella nrs. 159-161: Villa De Stella (1932, n.o.v. Paul Monnier), nr. 124: voormalig woonhuis en atelier van architect J.A. De Bondt (1929), op de hoek met de Vrijheidslaan: nr. 169 (dubbele villa, 1931, nov J. Lippens) en op hoek met Musschestraat: nr. 102, Villa Jules Hamers (1926, n.ov. Fel. Bilsen). In de onmiddellijke omgeving vinden we overigens nog een Neo-Classicistisch kasteeltje.

de Smet-de Naeyerpark en omgeving (Vaderlandstr, Congreslaan, Onafhankelijkheidslaan, Jemappestr; delen van St-Pietersaalststr, Fleurusstr, Woeringenstr, Musschestr, Diksmuidestr, Vrijheidslaan en Kortrijksestwg): De hele woonbuurt rondom het de Smet-de Naeyerpark werd in 1994 integraal beschermd als “Stadsgezicht het Miljoenenkwartier”; voor 38 afzonderlijke woningen en villa’s in de wijk volgde in 2004 de erkenning als beschermd monument.

Even verderop wordt Bouwkundig Erfgoed "Villa Buyck" (+ tuin, samen 2264m²) bedreigt met sloop voor een grootschalig nieuwbouwproject met o.m. 128 studentenkamers (Update 25/11/23: voorlopig gered)

Sint-Pietersstation: Ook het Sint-Pietersstation zelf is een geklasseerd monument – waarvan in 2005 verrassend genoeg delen werden gedeklasseerd (zie blz.8 & 22)

Pacificatielaan: enkel nr. 97: Woning Vergote (1985, n.o.v. J. Van den Bogaerde)

Kortrijksesteenweg (tussen spoorweg en Sterre):

Nrs. 540-542: Telefooncentrale (1948 e.v., n.o.v. W. Smets), nrs. 554-560 (postmoderne woning met apotheek, 1983, n.o.v. H. De Witte), nr. 584-586A is een opvallend half-vrijstaand herenhuis in Art Nouveau-stijl, n.o.v. architect Emile De Weerdt, uit 1900. Verder vinden we er het hoekgebouw nrs. 681-683-685-687 (1911), een “alleenstaand kasteeltje (1903) in beboomd park” (nr. 766), nr. 686 (ca. 1925, met art-decogetinte voorgevel, n.o.v. J. Lippens) en een villa in Normandische imitatievakwerkbouw, met in de tuin een behouden 18de eeuws boerenhuisje (nr. 777 A-B). Van de andere charmante villas hier geen spoor in de Inventaris.

De Sterre:

Afb hieronder: Sterre in 1923 en 2020. In de plaats van de charmante Villa rechts staat Home Astrid (UGent). De 3 huizen rechts van wat nu “Delhaize” is, zijn wél bewaard én beschermd als Monument (gebouwd 1914-1923, o.m. de eigen woning van architect Valentin Vaerwijck). De pittoreske Villa geheel links stond in 2013 nog te verkommeren naast een garage en werd intussen gesloopt om plaats te maken voor een fitnesszaak. De terreinen op de voorgrond waren Militair Domein.

Aan de kant van “de Sterre” vinden we onder nrs. 892-894-896-898 en 904 een Ensemble van 4 woonhuizen met architectenwoning Valentin Vaerwijck en een villa in Engelse cottagestijl (nr. 1004). De twee elegante villa’s daarnaast staan niet in de Inventaris en bestaan intussen niet meer: de ene werd in mei 2012 met de grond gelijk gemaakt (Fotos hierboven) – de andere verdween in oktober 2013 onder de sloophamer (Fotos hieronder). Beide worden vervangen door banale nieuwbouw. En ook de villa op de hoek Pacificatielaan-Krijgslaan onderging eind 2013 ditzelfde lot, daar kwam een blok met 64 studentenkamers in de plaats.